Based on articles in Wikipedia demagogy and media-manipulation
Zoals de meeste mannen ben ik nogal monomaan aangelegd - iets dat ik desgevraagd zal ontkennen - maar mij concentreren op twee dingen tegelijk lukt me niet. Verwacht van mij de komende maanden geen al te scherpe of diepzinnige postings, ik ben bezig met onderzoek ter voorbereiding van een experiment. Ik moet mijn laboratorium inrichten, proefopstellingen voor deelexperimenten bedenken en met mensen gaan praten in de reële wereld, en ondertussen krijgt mijn internet correspondentie weer proporties die ik liever niet zie, en dan nog... nee het zal niet lukken. Dus af en toe eens tussendoor het lichtere werk en voor de rest gast-postings. Ik heb zo mijn stokpaardjes en daar kan ik ook vanuit de losse pols eens over schrijven als daar een aanleiding voor is.
Nu was het Siegfried Bracke die weer eens op mijn zenuwen werkte. Doet hij allang, maar het is een stadsgenoot en wij Gentenaren kunnen wel flink kijven, mekaar afmaken doen we niet? Dus ik ga hem niet rechtstreeks 'atackeren', maar het eens hebben over zijn 'stropopredenering' die hij waarschijnlijk, 'abusievelijk' gebruikte in een column in De Standaard. Hij valt mij ook niet aan dus waarom zou ik op de man gaan spelen in plaats van op de bal. Marc Ryenebeau daarentegen, ook een stadsgenoot, heeft wel reden tot klagen. Hij is het zwarte schaap in het artikel van Siegfried.
In "Over pietluttigheden" vind je een schitterende illustratie van het gevecht met de stropop. De stropopredenering is een van de negen door Wikipedia opgesomde technieken van demagogie, het nec plus ultra van populisten, rechts en extreemrechts. Er zijn er meer dan negen, de menselijke creativiteit kent geen grenzen.
Demagogie is ook een pest op Internet. Het leidt er tot torenhoge misverstanden, onoplosbare ruzies en het typische ping-pong spel op fora tussen twee opposanten waarvan je zo kan voorspellen dat het niet ophoudt voor een van de twee doodvalt achter zijn computer.
In de Nederlandstalige versie van Wikipedia wordt demagogie als volgt gedefinieerd:
"Demagogie (> demagogisch; van het Grieks δημος= "volk" en αγ(ωγ)ειν = "(op)leiden") is een manier om de luisteraar van een onwaarheid te overtuigen door een beroep te doen op het "gezond verstand" en de "logica" van een persoon. Demagogie is iets anders dan het verkondigen van leugens. Iemand die demagogie bedrijft zal niet direct onwaarheden naar voren brengen. Men zal er wel naar streven de luisteraar die er niet op bedacht is zelf naar een bepaalde conclusie te leiden. Zo kan de demagoog diens publiek naar de hand zetten."
De Engelstalige Wikipedia verwijst ook naar de politieke context en stelt:
"Demagogy (also demagoguery) (Ancient Greek δημαγωγία, from δημος dēmos "people" and αγειν agein "to lead") refers to a political strategy for obtaining and gaining political power by appealing to the popular prejudices, emotions, fears and expectations of the public - typically via impassioned rhetoric and propaganda, and often using nationalist or populist themes."
Deze laatste definitie is duidelijk geïnspireerd op de eerste betekenis die de Brittanica aan demagoog geeft:
"dem.a.gogue or dem.a.gog n [Gk demagogos, fr. demos people (perh. akin to Gk daiesthai to divide) + agogos leading, fr. agein to lead--more at tide, agent] (1648) 1: a leader who makes use of popular prejudices and false claims and promises in order to gain power 2: a leader championing the cause of the common people in ancient times -- dem.a.gogu.ery n -- dem.a.gogy n demagogue or demagog vb -gogued or -goged ; -gogu.ing or -gog.ing vi (1656): to behave like a demagogue ~ vt: to treat (as an issue) in a demogogic manner"
Maar aangezien onze stadsgenoot Sigfried ferm opkomt voor het plebs doen we verder met de Wikipedia. Over de Wikipedia zei Dan Gilmore de vader van de Burgerjournalistiek toen hij eventjes in België was volgens het verslag op Inymedia:
"Wikipedia is de beste plaats om te beginnen, maar de slechtste plaats om te stoppen. Wikipedia wordt ook alsmaar beter. Dat zeg ik hoewel er al twee jaar een artikel over mij bestaat dat verkeerd is. Er zijn ook mensen die alles geloven wat ze op Fox zien. Die kritiek op wikipedia stoort mij echt. Als iemand mij wijst op een fout die hij gelezen heeft, vraag ik: heb je ze gecorrigeerd? Meestal hadden ze daar niet eens aan gedacht."
Ik ga uit van het het Engelstalig artikel 'demagogy' maar een nauw verwant artikel 'media-manipulation' biedt ook goede vertrekpunten.
De stropopredenering is een drogreden(ering) die de argumenten en meningen van de tegenpartij verkeerd voorstelt en deze valse voorstelling dan aanvalt. Een voorbeeld uit de Wikipedia:
"1. Stelling: "Ik ben tegen de bezetting van de Palestijnse gebieden."
2. Reactie: "Maar de Joden hebben toch recht op een eigen land."
In dit voorbeeld gaat de reactie niet in op de echte stelling (1.), maar doet alsof de eerste spreker had beweerd "Joden hebben geen recht op een eigen land". Die denkbeeldige stelling is in dit voorbeeld de stropop."
Zie verder in de Wikipedia zelf onder 'stropopredenering' of 'straw man'. Nog enkele andere demagogische methodes.
Halve waarheden
Dit is een veel gebruikte techniek. Men vertrekt van iets dat wel gedeeltelijk waar is, of zelfs een feit dat bewezen is maar dat echter maar een bepaald aspekt van het gebeuren belicht, met andere woorden het is niet de gehele waarheid, en daarop bouwt men dan eventueel rigoureus consistent zijn verdere stellingen op. Tricky!
Demonisering
Over demonisering of 'scapegoating' hebben we het al gehad in ons artikel: Wat is er mis met nationalisme? Was iets grondiger dan deze posting ;-).
Suggestie
Hieronder vallen verschillende technieken die beschreven worden als 'strikvraag' en 'loaded question'. Lees zeker een van de artikels waar ik naar verwijs want het is ook een zeer misleidende techniek. Maar ik zet het hier onder suggestie omdat dit een vorm van communicatie vervuiling is die zeer ergerlijk is 'on line'. Daar komt suggestie dikwijls in veel plattere vorm voor. Zo kan men bijvoorbeeld gewoon ergens het woordje paranoia laten vallen, het in de titel van een artikel zetten... en dan verder toch nog de hoffelijkheid hebben de persoon waarover men schrijft niet paranoïde te noemen, maar ja? Als het al in de titel staat? Als ik dit artikel de volgende titel zou meegeven: "Sigfried Bracke, Stropoppen en Burgerjournalistiek." Nee, toch maar niet. Laten we het proper houden. Maar als je eens nagaat hoeveel krantenkoppen die techniek ook gebruiken, ga je je toch ergeren. Ik denk dat zeker 25% van de titels van artikels in kwaliteit kranten aan dit euvel lijden. Kwaliteit is toch iets anders dacht ik.
Vals dilemma
Het vals dillema is het favoriete idioom van Jean Marie Dedecker. Het is heel wijd verspreid. Dedecker heeft niet het monopolie van de demagogie maar het is een kuitenbijter, daardoor valt hij op. Hier heb ik de link naar de Nederlandse versie laten verwijzen omdat het artikel gewoon beter is. Nu zouden ze eens beter het Nederlandstalige artikel in het Engels vertalen. Daar geven ze ook het voor België wel heel toepasselijk voorbeeld:
"Ofwel komt er een splitsing van Vlaanderen en Wallonië, ofwel stevenen we af op een burgeroorlog"
Maar dit laatste is niet de echte reden waarom ik nu ineens overloop naar de Nederlandstalige Wikipedia, dit artikel geeft me ook de mogelijkheid om wat uit te wijden en uit te komen bij een ander stokpaardje, de pragmatische linguistiek.
Er wordt in dat artikel verwezen naar de theorie van de denkfouten van Aaron T. Beck die gebruikt wordt in de cognitieve therapie. Beck is niet de enige die over denkfouten geschreven heeft ook de taalkundige Stephen C. Levinson, verwijst er graag naar[1] Levinson is een van de vurigste verdedigers van Paul Grice: de grondlegger van de pragmatiek in de taalkunde. Wie aanneemt dat wij spontaan logisch en consistent nadenken, kan wel eens van een koude kermis thuiskomen. Ons denken is eerder associatief en is veel meer beïnvloed door onze directe ervaringen, gevoelens en 'drive' dan we willen toegeven. In een face to face gesprek leidt dit zelden tot moeilijkheden, over het Internet leidt het tot de ergste misverstanden. Dat mocht ikzelf laatst nog ondervinden in een discussie op Indymedia, die gelukkig goed afgelopen is.
Het begon bij de problemen in de Logica. Russell en Gödel hadden ontdekt dat die toch niet zo consistent was als algemeen werd aangenomen en toen stootte Wittgenstein op het gegeven dat logica en natuurlijke taal mekaar niet overlapten. De natuurlijke taal is te complex om eenduidig te beschrijven in de logica. Basisprobleem is dat de implicatie in de natuurlijke taal iets anders voorstelt dan in de logica. Dat was dus zwaar pech voor degenen die de logica als enige mogelijke referentie naar de werkelijke wereld zagen.
Paul Grice vond een oplossing door taal als een pragmatisch communicatiemiddel te definiëren dat los staat van de menselijke constructie die logica is. Ik dacht dat daarmee alle problemen opgelost waren, maar er zijn vandaag nog altijd logici die het titanenwerk om natuurlijke taal en logica dichter bij mekaar te brengen op zich nemen[2]. Mogelijk is het een sysifus arbeid, maar je kan het ook zien als werken aan en verbeteren van onze logica's en dat is natuurlijk altijd meegenomen.
Wie hieraan niet genoeg heeft kan verder zoeken, vertrekkend van de Wikipedia referenties die ik opgegeven heb. Ik heb zelf ook een artikel geschreven dat de pragmatische linguïstiek probeert aan te wenden om Internet ruzies te voorkomen: Avoiding netquarels. Daar zijn jullie zeker een tijdje mee zoet. Let wel, op het is een klein stapje in de goede richting denk ik, maar we zijn er nog niet. Liza Verhoeven signaleerde mij nog de 'Wason Selection Task' om een en ander eens te ervaren, waarvoor dank. By the way ook nog een Gentse, een echte.
[1] Zie bvb Melissa Bowerman (ed), 2006, Language Acquisition and Conceptual Development, Max-Planck-Institut für Psycholinguistik, The Netherlands, Series: Language Culture and Cognition (No. 3), p.5-6 Link
[2] Verhoeven, Liza, 2005, 'De Disjunctie, Adaptief-logische formalisering van een aantal Griceaanse implicaturen', UGent, Gent, September 22, 2005, 113p
Posts
Geen opmerkingen:
Een reactie posten